منهول یا آدم‌رو گودال‌هایی هستند که در شبکه‌های فاضلاب شهری و صنعتی مورد استفاده قرار می‌گیرند. این گودال‌ها یا همان منهول، در واقع محل اتصال شبکه‌های فاضلاب و مکان دسترسی تکنسین‌های آب و فاضلاب جهت تعمیر و بررسی گودال‌های فاضلاب است. منهول‌ها دارای دریچه‌هایی برای ورود و خروج افراد هستند که به آن‌ها درب منهول گفته میشود.
دریچه منهول همان درپوش‌های کوچک و بزرگی که بر روی چاهک‌های بازدید نصب میشود. این درپوش‌ها از جنس‌های مختلفی مثل چدن، بتن، پلی اتیلن، کامپوزیت، بتن پلیمر و … و در ابعاد و رنگ‌های مختلف ساخته میشود. ایستا پلیمر شریف تولید کننده و ارائه دهنده انواع درب منهول در تهران، کرج، مشهد، اصفهان، شیراز، اهواز، اراک، زنجان، تبریز، کیش و دیگر مناطق کشور عزیزمان ایران است. این درپوش‌ها کاربردهای مختلفی از جمله برای تاسیسات آب و فاضلاب، مخابرات، برق، گاز و … دارند.
افراد از طریق دریچه‌ها وارد آن‌جا می‌شوند و لوله‌ها را مورد مشاهده و بررسی قرار می‌دهند. دریچه منهول در انواع و اقسام مختلفی تولید میشود که هر کدام خواص و ویژگی‌های خاصی دارند. در این مقاله به معرفی انواع منهول، دریچه‌های منهول، خواص و ویژگی‌های هر کدام از آن‌ها و نیز نکات مهم در خرید دریچه منهول پرداخته شده است. از این رو برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد منهول و متعلقات آن توصیه میشود این مقاله را تا انتها دنبال کنید.
منهول چیست؟
به طور کلی منهول و متعلقات فاضلاب‌رو، نوعی سیستم تخلیه‌ای جهت جمع‌آوری فاضلاب‌های شهری و صنعتی است که در امتداد یک خط فاضلاب با فاصله‌های یکسان ایجاد شده‌اند. در واقع می‌توان گفت منهول، یکی از انواع تجهیزات در سیستم‌های فاضلابی است که در جمع‌آوری فاضلاب‌ها، نقشی مؤثر و کارآمد دارد. منهول‌ها در انواع و اقسام مختلفی قابل تولید هستند. اجزای تشکیل‌دهنده منهول شامل درب منهول، چاهک ورودی، اتاقک کار، کانال منهول و نردبان است.
انواع دریچه منهول
در سطح شهر یا برخی مکان‌های عمومی منهول‌های مختلفی به منظور فاضلاب، مخابرات و برق تعبیه شده است. برای جلوگیری از سقوط افراد به داخل آن‌ها و دسترسی راحت برای بازدید و تعمیر منهول از دریچه منهول استفاده میکنند. منهول فضایی برای دسترسی افراد به انشعاب‌های فاضلاب و مخابرات است.
انواع دریچه منهول با توجه به مکانی که قرار است از آن‌ها استفاده کنند متفاوت است. به عنوان مثال برای دسترسی به تاسیسات زیر زمینی درپوش‌ها از جنس بتن، چدن، چدن بتن، کامپوزیت بتن، و پلی اتیلن است. در مکان‌هایی که ترافیک سنگین وجود دارد از دریچه‌هایی با وزن بیشتر استفاده میکنند تا هنگام عبور از روی آن‌ها در جای خود محکم باشند.
بتن: در دریچه منهول بتنی از الیاف پلیمری استفاده میکنند. پلیمر به منظور افزایش مقاومت دریچه در برابر ضربه، نفوذ آب در بتن و سایش مورد استفاده قرار می‌گیرد. علاوه بر این بتن خشک است استفاده از الیاف پلیمری خشکی بتن را که باعث ترک خوردگی میشود کاهش می‌دهد.
چدن خاکستری: این نوع دریچه از جنس آهن است که شمش آهن را در کوره ذوب میکنند و در قالب دریچه منهول می‌ریزند. از مزیت‌های این دریچه می‌توان به مقاوم بودن در برابر ضربه و گاز هایی از جمله اسید سولفوریک اشاره کرد. سطح این دریچه به صورت برجسته به منظور ایجاد اصطکاک طراحی می شود. یکی از نقاط ضعف این نوع دریچه کیفیت پایین لوگوی شرکت سازنده و مندرجات شرکت کارفرما است.
چدن داکتیل: این نوع دریچه از چدن نشکن است. انعطاف پذیری و انبساط بالایی نسبت به چدن خاکستری دارد. این نوع دریچه قابل بازیافت است.
کاربردهای دریچه منهول
کاربردهای دریچه منهول با توجه به محل نصب و کارفرما مشخص میشود. از دریچه‌ها در بازرسی فاضلاب، شهرداری، برق، مخابرات، تاسیسات آب و گاز و نفت استفاده میشود. با توجه به کاربرد دارای شکل های چهارگوش و دایره هستند. بیشتر سایز مورد استفاده در آن‌ها ابعاد 60 و 80 سانتی است. دریچه در بخش ورودی منهول به صورت درپوش قرار می‌گیرد. بر روی دریچه چند حفره ایجاد میکنند که بتوانند به وسیله قلاب دریچه را بلند کنند.
برخی از درب‌های منهول برای جمع آوری آب‌های سطح زمین و آب باران و انتقال آن‌ها به فاضلاب شهری مورد استفاده قرار می‌گیرد که به آن‌ها دریچه های آبرو گفته میشود. کاربرد این دریچه‌ها بیشتر در شهرداری است.
جنس و شکل دریچه منهول
دریچه کامپوزیتی: این نوع از دریچه منهول از الیاف تقویت کننده از جنس سیلیس ساخته می‌شوند که به صورت یکپارچه درون ماتریس با جنس رزین ترموست قالب گیری میشود.
نانو کامپوزیت: این دریچه از سیمان ساخته میشود. از مزیت‌های دریچه نانو کامپوزیت، بر پایه بتن سبک، الیافی با مقاومت خمشی و فشاری بالا و بالا بودن تحمل بار متمرکز است.
پلی اتیلنی: دریچه منهول از ترکیب پلیمر بتن با فریم چدن یا فریم پلیمری و یا جنس اتیلن با چدن و بتن ساخته میشود. دریچه منهول پلی اتیلن کاربرد بسیار گسترده‌ای دارد، این دریچه در صنایع نفت و گاز و آب و فاضلاب و پتروشیمی کاربرد دارد و از آن در این صنایع استفاده زیادی میشود. وجود دریچه منهول در این صنایع، مشکلاتی را هم ایجاد کرده است که می‌توان برای نمونه به شکستن این دریچه‌ها و پوسیده شدن آن اشاره کرد. زنگ زدن این گونه دریچه‌ها امری رایج است و باید از دریچه‌هایی استفاده کرد که ضد زنگ باشند.
نحوه محاسبه قیمت دریچه
- نحوه محاسبه قیمت دریچه منهول به این صورت است که وزن دریچه را در قیمت مواد اولیه ضرب میکنند و سود و هزینه تولید و هزینه حمل آن را در مجموع محاسبه میکنند.
- جنس بتنی ارزان‌ترین نوع آن و چدن داکتیل گران ترین نوع آن است.
- قیمت دریچه با توجه به ابعاد و جنس آن متغییر است.
کلاس بندی درب منهول
دریچه منهول با توجه به میزان تحمل بار وارد شده دارای شش کلاس بندی درب منهول است.
Aکلاس: تحمل وزن 1.5 تن. در پیاده روها قابل استفاده است.
Bکلاس: تحمل وزن 12.5 تن. در پارکینگ خودرو قابل استفاده است.
Cکلاس: تحمل 25 تن. در محل هایی با فاصله کمتر از نیم متر از خیابان قابل استفاده است.
Dکلاس: تحمل 40 تن. در شانه خاکی و محل عبور خودرو قابل استفاده است.
E کلاس: تحمل 60 تن. در لنگرگاه ها و بنادر قابل استفاده است.
Fکلاس: تحمل 90 تن. در باند پرواز فرودگاه مورد استفاده است.
مزایا و معایب انواع دریچه منهول
هر کدام از انواع آن دارای مزایا و معایبی هستند. برای مثال نوع دریچه منهول چدنی، خطر زنگ زدگی و در نهایت پوسیدگی را به دلیل مقاومت کم در برابر مواد شیمیایی دارد و در معرض مواد فاضلابی و آب باران مقاومت زیادی ندارد. به همین علت عمر مفید آن کم است. در برخورد با وزن سنگین بسیار آسیب پذیر است.
منهول‌های بتنی نیز بسیار سنگین است و مقاومت خوبی را در برابر مواد شیمیایی ندارد و گاها در مواردی آسیب پذیر است. برای افزایش مقاومت دریچه بتنی از الیافت‌های کامپوزیتی استفاده میشود که به آن نیز دریچه منهول بتن پلیمری گفته میشود.
اما بیشتر به توضیح نسل جدید آن‌ها یعنی منهول کامپوزیتی که شامل سه نوع بود پرداخته خواهد شد.
منهول کامپوزیتی FRP شامل الیاف تقویت شده با رزین است. رزین‌هایی نظیر پلی استر اشباع شده و الیافی مانند الیاف شیشه و کوارتز موادی است که در ساخت منهول FRP به کار می‌رود. به دلیل چینش الیاف در یک و یا دو جهت مقاومت بالایی در برابر تنش‌ها دارد و در عین سبکی بسیار مقاوم است همچنین ماهیت پلی استر و دیگر رزین‌های پلیمری سبب میشود در برابر مواد شیمیایی، آب و رطوبت بسیار مقاوم باشد. توانایی تحمل بار بسیار بالایی دارد اما ساخت آن کمی پیچیده است.
هندهول کامپوزیتی یا حوضچه مخابراتی یکی از انواع دریچه های کامپوزیتی است که جهت دسترسی راحتر به سیستم‌های مخابراتی، فاضلاب، شبکه های فیبر نوری، کابل های برق و غیره استفاده می گردد.
